Symbolen

Het pelgrimskleed

Het pelgrimskleed ontwikkelde zich in de loop van de Middeleeuwen vanuit het normale reiskostuum naar een herkenbare, beschermende klederdracht. Een vreemdeling wordt in de vreemde bedreigd en wordt als een bedreiging ervaren. Het pelgrimshabijt, "zo bekend in alle landen" lijkt in grote lijnen op analoge drachten in India en Japan.

De parel

De grote mantel- of Jakobsschelp is een beeld van de wachtende moederschoot, van de ziel die zich openstelt voor het nieuwe. Zo ook is de pelgrim onderweg, open voor de kostbare gaven die hij zal ontvangen. Sommige pelgrims gaan op weg om een pijnlijke ervaring te verwerken. Door de gesprekken en belevenissen onderweg wordt de pijn draaglijk. Als ze het verdriet verwerkt hebben dragen ze in de schelp een onzichtbare kostbare parel.

De melkweg

Onze zon en haar planeten waaronder de aarde maken deel uit van één onder vele melkwegstelsels. De Melkweg vormt schijnbaar een weg langs de hemel die gedurende het jaar een eigen baan beschrijft.
De melkweg In de Germaanse mythologie was de Melkweg ontstaan door uitstromen van de melk van Aidhumla de oerkoe. Bij vrijwel alle volkeren van de wereld wordt het sterrenbeeld verbonden met een weg. Daarnaast ziet men er de stam van de kosmische boom in, beide beelden worden ook met elkaar verbonden. De Melkweg wordt dan de weg die verschillende werelden met elkaar verbindt.
Dieren en mensen van alle tijden hebben zich georiënteerd op de Melkweg om hun richting te bepalen. Een oud Zweeds sprookje laat de dieren via een slakkenspoor de goede weg vinden. Zo wordt onze Wulk met de hemelse weg verbonden.
In de zomer loopt te middernacht de Melkweg vanuit het Noordoosten naar het Zuidwesten. De Codex Turpinus, rond 1100 waarschijnlijk in Saint Denis bij Parijs geschreven, verbindt de aardse route met de hemelse sterrenweg. "van de Friese zee tot de Oceaan" bij Galicië.

De ruit

Het grondvlak van het kunstwerk, dat in St. Jacobiparochie het begin van de pelgrimsweg markeert, is een ruit. De ruitvorm is een zeer oud symbool in de Friese landen. Reeds op het oude terpaardewerk is het abstracte teken veelvuldig te zien. Ook op de runestaafjes komt het voor. Het teken staat dan voor de klank "ing". Deze klank, meestal uitgang betekent "uit het geslacht van". Als zodanig vormt de uitgang van vele Friese achternamen.

De oorsprong van het teken is de aarde. Als natte klei droogt springt de boden open in veelhoekige brokken die geabstraheerd de ruitvorm of "ing" tonen. De geploegde akkers in de lente en de verse klei op het Wad toont de ruitvorm veelvuldig.

Het labyrint

Het labyrint is een spiraalvormige weg waarvan de grondvorm teruggaat op prehistorische tijden. Ook het labyrint wordt op verschillende wijzen verklaard. Het wordt verbonden met de gang van de zon door het etmaal, door het jaar en door de vier jaargetijden. Met een inwijdingsweg, een offerritueel en een heilige dans, b.v. de dans van de kraanvogel.
Het woord labyrint is ontleend aan Kreta waar jaarlijks 7 jongens en zeven meisjes aan de minotaurus geofferd werden. Een "labarum" is een dubbele bijl. In middeleeuwse kathedralen vinden we labyrinten, verbonden met de pelgrimsweg naar Jeruzalem, en in gebruik met het paasfeest, de overwinning op de dood.
Lichamelijk wordt het labyrint verbonden met de spijsvertering; de vorm doet aan het darmstelsel denken en met het denkproces, dan wordt het labyrint gezien als een weergave van de hersenen.

De roos

Langs onze pelgrimsweg vinden we witte rozen in de van Sytzama's wapens in Friens, rode rozen in het van Eysingaschild op het poortje in Raerd. Veel rozen in het houtsnijwerk van de Raerder kerk. De oude Grietenijwapens van Franekeradeel en Hennaarderadeel en het nieuwe gemeentewapen van Littenseradiel voeren rode rozen.
De roos geldt in de heraldiek ook als symbool van de vruchtbare, bloeiende aarde.

De leeuw

De leeuw is als "koning der dieren" het belangrijkste dier in de heraldiek. Bij de antieke volkeren was de leeuw het zonnedier bij uitstek. Het was het totemdier van de Chaldeeën en werd het symbool van de stam van Juda. Een van de titels van Jezus Christus is "Leeuw van Juda". De kruisridders voelden zich zijn leenmannen en kozen de leeuw tot hun favoriete wapendier.
Als "dier" van de Evangelist Marcus werd de leeuw symbool van de Stad Venetië en zo opgenomen in het kerkzegel van de Sint Marcus parochie in Jirnsum.

Het klaverblad

Het klaverblad duidt op landbezit en vormt zo een vast bestanddeel van de boerenwapens.
In de Christelijke symboliek is het een teken van de Heilige Drievuldigheid: Vader, Zoon en Heilige Geest. Deze duiding zou op Sint Patrick van Ierland teruggaan.
Het viertallig klaverblad is een gelukssymbool, het drietallig blad van deemoed, oprechtheid "een zuiver hart" en het is een symbool van de hoop. Een klaverblad bekroont vele ûleboerden en wordt geduid als landbezit en als eerbetoon aan de Triniteit.

De brug

Bruggen vormen belangrijke schakels in het verkeer. Waar een brug wordt gebouwd worden contacten gelegd. Tegelijk zijn bruggen vaak grenzen. Zo vormt de Dillebrêge over de Zwette bij Easterwierrum de oude Grens tussen Oostergo en Westergo en zijn de bruggen over de Tjonger de aloude grenzen tussen het Friese en het Saksische Frisia.
Het bouwen van bruggen, speciaal van bruggen voor pelgrims, werd als een belangrijk goed werk gezien. Pelgrims door ons waterland moeten vele bruggen oversteken.

De eenhoorn

De enige manier waarop een eenhoorn getemd kon worden was door hem te laten lokken door een maagd. De eenhoorn kon geen weerstand bieden aan maagdengeur. Deze speciale band tussen maagd en eenhoorn maakt hem tot symbool van de maagdelijke geboorte van Jezus uit Maria en van de Menswording van het Woord.
In de kerken van Jorwert en Friens en in het wapen van Menaldumeradeel staan de eenhoorns prominent afgebeeld.

De leidster

Hoewel 'Compostela' herleid moet worden tot 'grafveld', heeft het in de traditie de betekenis: "Veld van de Ster"gekregen. In verschillende teksten wordt gesproken over de Ster die de pelgrims leidt. Deze ster wordt vaak verbonden met Maria: "Stella Maris" Sterre der Zee.
De legende vertelt dat Maria persoonlijk Jacobus aanspoorde de weg naar het Finisterra te vervolgen. De "Ster"van Compostela heeft een wisselend aantal punten. Langs het Friese Jabikspaad is de zespuntige ster de meest voorkomende vorm. Deze ster wordt de Leidster of Noordster genoemd en is nadere uitleg waard.
In Jorwert staat "Het wapen van Baarderadeel". De Grietenij had vroeger twee rechtsgebieden: Baard en Jorwert, dus twee Leidsterren.